استفاده از مفاهیم قران در زندگی
روش استفاده از مفاهیم قرآن در زندگی
برای استفادة بهینه از مفاهیم و معارف قرآن شریف، مقدماتی لازم است که بعضی جنبه اعتقادی و برخی بعد اخلاقی و دسته‌ای نیز ابعاد عملی و فکری و... دارند و هر اندازه انسان بتواند با این مقدمات آشنا شود و به آن‌ها عمل کند بدیهی است که بهره‌مندی او از قرآن بیشتر میشود.
برخی از این مقدمات عبارتند از:
1ـ مقدمات علمی، مثل فراگیری زبان قرآن و آشنایی با ادبیات عرب، معانی، بیان، و علوم مختلف قرآنی و شناخت تفاسیر عربی و فارسی و بهره‌گیری از آن‌ها مثل تفسیر المیزان، نمونه و ...
2ـ از نظر تحقیق و تفحّص توانایی خود را بالا ببرد تا با نظرات دانشمندان اسلامی و روایات پیشوایان معصوم ـ علیهم السّلام ـ آشنا شود و از آن‌ها بهره ببرد.
3ـ شناخت پیدا کردن به عظمت کلام خدا و ایمان به آن و این که از چه مقام با عظمتی صادر شده و در بردارندة تمام برنامه‌های سعادت دنیا و آخرت است که به دنبال این اعتقادات تعبد و ایمان به غیب و ... حاصل میشود که بدون شناخت قرآن ممکن نیست که در آیات قرآن کریم به آن توجه ویژه‌ای شده است. خداوند متعال می‌فرماید:«قل هو للذین ء امنو هدی و شفاء»[1] این قرآن برای مۆمنان، مایة هدایت و شفاست."
4ـ انجام مقدمات اخلاقی؛ مثل اخلاص، صداقت و این که تلاوت قرآن تنها به قصد نزدیک شدن به خدا واجب رضایت او باشد نه این که هر وقت گرفتار شد به قرآن پناه بیاورد و در مواقع فراغت و گشاده دستی، اهمیتی به قرآن ندهد! حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید: «از این کتاب بزرگ آسمانی برای بیمارهای خود شفا بخواهید و برای حل مشکلاتتان از آن یاری بطلبید؛ چون در این کتاب درمان بزرگترین دردها وجود دارد؛ درد کفر و نفاق و گمراهی و ضلالت و...» [2]
5ـ رعایت تقوا و پرهیزگاری و انجام کارهای خیر و عمل به آیات قرآن ؛ چنان که خداوند می‌فرماید: «ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین»؛ [3]این کتاب (با عظمتی) است که شک در آن راه ندارد و مایة هدایت پرهیزکاران است.
6ـ استعاذه و پناه بردن به خدا از شر وسوسه شیاطین و هدف‌دار بودن قرائت؛ خداوند متعال می‌فرماید:« فاذا قرأت القران فاستعذ بالله من الشیطان الرجیم»؛[4] هنگامی که قرآن می خوانی از شرّ شیطان مطرود شده به خدا پناه ببر. همچنین تلاوت قرآن باید هدف‌دار باشد و قاری قرآن هنگام تلاوت خود را با آیات و خطاب‌های قرآن، بسنجد و سعی کند که طوری عمل و رفتار کند که خطاب‌های مدح آمیز شامل او شود و در واقع از مصادیق آیات بشارت‌آمیز قرآن قرار بگیرد. خداوند کریم می‌فرماید: «تلک آیات الکتاب الحکیم، هدی و رحمة للمحسنین»[5] این آیات کتاب حکیم است، مایه هدایت و رحمت برای نیکوکاران است.[6]
رسالت علم ساخت جهان و رسالت قرآن، رشد ایمان و جهت دهی به حرکت انسان است و با توجه به اسارت علم در دست برخی از انسان های آلوده به قدرت و ثروت و فزون خواه، ضرورت پایبندی به کتاب آسمانی به دور از تحریف و یک مکتب الهی آشکار شده است
7ـ استمداد و توسل به پیشوایان معصوم ـ علیهم السّلام ـ و فرمایشات و سخنان سودمند آنان دربارة معارف و علوم قرآن کریم؛ قران کریم می‌فرماید: «... در حالی که تفسییر آن‌ها ( آیات قرآن) را جز خدا و راسخان در علم نمی دانند..[7]»
براساس روایات اسلامی«راسخون فی العلم» به پیامبر و امامان معصوم و اهل‌بیت پیامبر اکرم ـ علیهم السّلام ـ تفسیر شده است.[8]
8ـ تفکر، تدبّر و تأمّل در آیات قرآن کریم؛ خداوند متعال می‌فرماید: «افلا یتدبّرون القرآن...» آیا آن‌ها در قرآن تدبّر نمی‌کنند!... قرآن کریم، تنها برای تلاوت نیست بلکه هدف نهایی آن تذکر و یادآوری و خارج ساختن انسان‌ها از تاریکی‌ها به سوی نور و شفاء رحمت و هدایت است.[9]
امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‌فرماید: «تفکر ساعة خیر من قیام لیلة»؛ یک ساعت تفکر از قیام و شب زنده‌داری بهتر است»
نقش قرآن در زندگی بشری بازدید
1ـ انسان نیازمند ارتباط مستقیم با آفریننده و هستی بخش خود است. این ارتباط اگر چه از طریق مناجات و رازگویی درونی و قلبی انجام می گیرد؛ اما دسترسی به کلمات خود خداوند، بسیار لذت بخش و اطمینان آور است. چنان که اقبال لاهوری گفته است: «اگر می خواهی خدا با تو سخن بگوید، قرآن بخوان».
این ویژگی به طور کامل، تنها برای قرآن مجید باقی مانده است و هیچ کتاب آسمانی دیگر، چنین جایگاهی ندارد.
2ـ انسان در تکاپو و جست و جوی آگاهی های صحیح و معارف بلند و پرمعنا است. البته با استفاده از تجربیات بشری و تلاش های علمی، به بسیاری از آگاهی ها می توان دست یافت؛ اما برای اطمینان به درستی یافته های خود و آگاهی به آنچه برای او دست نایافتنی است، نیاز به یک منبع اصیل و غنی بسیار محسوس است؛ چنان که از زبان امام راحل(ره) گفته شده است: «اگر قرآن نبود، درهای معرفت بر ما بسته بود»
قرآن کریم می فرماید: «وَ یُعَلِّمُکمْ ما لَمْ تَکونُوا تَعْلَمُونَ»؛ (بقره / 151)؛ «و آنچه را نمی دانستید به شما یاد می دهد...»
از جمله آگاهی هایی که جز از طریق قرآن راهی برای دریافت آن نیست، آگاهی درباره جهان پس از مرگ و جزئیات جهان آخرت است؛ زیرا هیچ کدام از افراد بشر، تجربه تکرار و رفت و آمد آن را ندارند و درک بشری، هیچ گونه سابقه ذهنی از آن ندارد. در حالی که در سوره «واقعه»، «صافات»، «مرسلات» و... صحنه قیامت به تصویر کشیده شده است.
3ـ نقش برجسته دیگر قرآن این است که از سابقه تاریخ بشر، خبرهای درست و مطابق واقع را نقل کرده و سرگذشت پیامبران و محتوای پیام آنان را - بدون هرگونه تحریف و دسیسه بشری به انسان ها رسانده است. ازاین رو قرآن حتی بر پیروان تورات و انجیل، منّت شایان توجهی دارد که چهره پیامبران بنی اسرائیل را به درستی معرفی کرده و حضرت موسی، عیسی، زکریا و... را آن گونه که بوده اند - به دور از هر گونه تهمت و توهینی شناسانده و دست تحریف گران و دسیسه گران را نقش بر آب ساخته است. قرآن مجید در این باره می فرماید: «وَ إِذْ قالَ اللَّهُ یا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ أَ أَنْتَ قُلْتَ لِلنَّاسِ اتَّخِذُونِی وَ أُمِّی إِلهَیْنِ مِنْ دُونِ اللَّهِ قالَ سُبْحانَک ما یَکونُ لِی أَنْ أَقُولَ ما لَیْسَ لِی بِحَقٍّ»؛ مائده (5)، آیه 116؛ «ای عیسی پسر مریم! آیا تو گفتی به مردم که من و مادرم را همچون دو خدا به جای خداوند بپرستید؟! گفت: منزهی تو! مرا نشاید که چیزی را که حق نیست بگویم»
تفکر، تدبّر و تأمّل در آیات قرآن کریم؛ خداوند متعال می‌فرماید: «افلا یتدبّرون القرآن...» آیا آن‌ها در قرآن تدبّر نمی‌کنند!... قرآن کریم، تنها برای تلاوت نیست بلکه هدف نهایی آن تذکر و یادآوری و خارج ساختن انسان‌ها از تاریکی‌ها به سوی نور و شفاء رحمت و هدایت است
4_ نقش برجسته دیگر قرآن برای جامعه بشری، این است که ظرفیت جهان شمولی دارد و پیام های آن برای تمام مصلحان جهان و حافظان حقوق بشر، قابل اعتنا و کاربردی است. تکیه بر نقاط مشترک پیروان ادیان آسمانی و پایبندی به اصول انسانی (مانند عدالت گستری، امانت داری و...)، تلاش برای ریشه کنی هرگونه ناهنجاری، ناپاکی و اختلاف و مخالفت با حق و درستی و ... همگی شاخص هایی است که ظرفیت جهان شمولی قرآن را به نمایش گذاشته است. آیات نورانی قرآن، تمامی اصلاحگران و حق گرایان را به سوی محور وحدت و پاکی، به دور از هر گونه تعصب و خودخواهی، دعوت کرده است: «قُلْ یا أَهْلَ الْکتابِ تَعالَوْا إِلی کلِمَةٍ سَواءٍ بَیْنَنا وَ بَیْنَکمْ أَلاَّ نَعْبُدَ إِلاَّ اللَّهَ وَ لا نُشْرِک بِهِ شَیْئاً وَ لا یَتَّخِذَ بَعْضُنا بَعْضاً أَرْباباً مِنْ دُونِ اللَّهِ»؛ آل عمران (3)، آیه 64.؛ «بگو: ای اهل کتاب! بیایید بر سر سخنی که میان ما و شما یکسان است، بایستیم که: جز خدا را نپرستیم و چیزی را شریک او نگردانیم و برخی از ما بعضی دیگر را به جای خدا به پروردگاری نگیرد.»
رسالت دین و قرآن، «شکوفایی متوازن، متعادل و هماهنگ انسان» است. بر این اساس باید انسان را شناخت و آغاز و انجام او را دانست. باید جایگاه انسان را در کل هستی به درستی تعریف کرد و رابطه او با خدا، خود، جامعه و طبیعت را تنظیم نمود.
رسالت علم ساخت جهان و رسالت قرآن، رشد ایمان و جهت دهی به حرکت انسان است و با توجه به اسارت علم در دست برخی از انسان های آلوده به قدرت و ثروت و فزون خواه، ضرورت پایبندی به کتاب آسمانی به دور از تحریف و یک مکتب الهی آشکار شده است
